Choć nadeszło piękne lato nie udało mi się uniknąć infekcji, która była impulsem do napisania tego artykułu. Otóż ostatnie 2 tygodnie ponownie walczę z COVIDem i brakiem węchu.
Stosując olejki eteryczne jako wspomagającą kurację w leczeniu za moment będę ponownie przechodziła trening węchowy, aby w jak najkrótszym czasie odzyskać węch, który jest mi niezbędny w pracy.
Utrata węchu, choć często niedoceniana, stała się bardziej powszechna w świadomości społecznej w wyniku pandemii COVID-19. W rzeczywistości, problemy z węchem dotyczyły już od 5 do 15 procent populacji przed pandemią, a najczęstsze przyczyny obejmowały wiek, alergie, urazy głowy i infekcje. Jednak COVID-19 znacznie zwiększył liczbę osób doświadczających tego problemu. W odpowiedzi na to zjawisko, trening węchowy stał się popularnym i skutecznym narzędziem rehabilitacyjnym.
Przyczyny utraty węchu
Wiek
Badania pokazują, że prawie 50 procent osób w wieku od 65 do 80 lat doświadcza zaburzeń węchu. Utrata węchu może być również wczesnym objawem chorób neurologicznych, takich jak Alzheimer czy Parkinson.
Alergie
Przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok, spowodowane alergią, jest równie prawdopodobną przyczyną utraty węchu, jak starzenie się.
Uraz głowy
Uszkodzenia nerwu węchowego, spowodowane uderzeniem w głowę, mogą również prowadzić do problemów z węchem.
Infekcje
Poinfekcyjne zaburzenia węchu, spowodowane przez przeziębienie, grypę, a szczególnie COVID-19, są częstą przyczyną dysfunkcji węchowych. W przypadku COVID-19 utrata węchu występuje znacznie częściej niż po przeziębieniu czy grypie.
Trening węchowy – jak to działa?
Trening węchowy jest skuteczną metodą rehabilitacji zmysłu węchu, szczególnie dla osób, które doświadczyły jego utraty (anosmia) lub obniżenia (hiposmia). Trening pomaga odbudować połączenia między nosem a mózgiem.
Dr Do-Yeon Cho z Uniwersytetu Alabama, zaleca użycie co najmniej czterech różnych zapachów reprezentujących różne kategorie:
- owocowy,
- kwiatowy,
- ostry,
- i żywiczny.
Kluczowa jest konsekwencja – trening powinien być wykonywany codziennie przez kilka minut rano i wieczorem.
Aby lepiej zrozumieć zagadnienie treningu węchowego skupię się na protokole opracowanym przez Hiraca Gurdena, neurobiologa i dyrektora ds. badań neurobiologicznych w CNRS, oraz Jean-Michela Maillarda, prezesa stowarzyszenia Anosmie.org.
Cel protokołu treningu węchowego
Głównym celem protokołu treningu węchowego jest poprawa zdolności sensorycznych u osób z utratą lub obniżeniem zdolności węchowych. Trening ten, chociaż nie gwarantuje pełnego odzyskania węchu, może znacząco poprawić jakość życia uczestników, zwiększając ich zdolność do odczuwania zapachów oraz smaku.
Badania pokazują, że około jedna trzecia hiposmików (częściowa utrata węchu) po 12 tygodniach treningu doświadcza poprawy, a po 24 tygodniach ta liczba wzrasta do około połowy badanych.
Odzyskanie węchu jest kluczowe dla jakości życia pacjenta oraz bezpieczeństwa, ostrzegając przed zagrożeniami, takimi jak wycieki gazu czy zepsute jedzenie. Co więcej, trening węchowy może również poprawić funkcje poznawcze. Badania sugerują, że istnieje dynamiczne połączenie między węchem a funkcjami poznawczymi. Trening węchowy może prowadzić do poprawy ogólnego poznania, płynności werbalnej oraz pamięci werbalnej.
Adresaci treningu węchowego
Trening skierowany jest głównie do osób z hiposmią (częściową utratą węchu) i anosmią (utratą węchu spowodowaną urazem, infekcją lub zablokowaniem nosa), niezależnie od przyczyny ich dysfunkcji.
Wyjątek stanowią osoby z wrodzoną anosmią, które mają brak receptorów węchowych i zmniejszoną objętość opuszek węchowych.
Dla nich przewidziano inny, bardziej specyficzny protokół.
Trening węchowy jest również zalecany normosmikom, czyli osobom z normalnym węchem, w celu poprawy ich wrażliwości węchowej. Taki trening jest szczególnie polecany wszystkim osobom, które zamierzają pracować „nosem” m.in. aromaterapeutom, a w szczególności przyszłym perfumiarzom.
Szczególnie ważne jest, aby dzieci, które rozwijają swoje zmysły, były aktywnie stymulowane w tym zakresie.
Przebieg treningu węchowego
Trening węchowy trwa minimum 12 tygodni, a nawet min. 24 tygodnie wg. Martina Kronenbuergera z Uniwersytetu w Heidelbergu, obejmując codzienne, krótkie sesje stymulacji węchowej z wykorzystaniem 4 do 6 zapachów. W praktyce oznacza to dwie sesje dziennie – rano przed jedzeniem i wieczorem przed snem lub po kolacji. Ważne jest, aby unikać zakłóceń węchu, takich jak bliskość posiłków czy mycie zębów.
Czego potrzebujesz do treningu?
Olejki eteryczne:
- Cytryna (Citrus limonum)
- Goździk (Eugenya caryophyllus)
- Róża (Rosa) lub pelargonia różana (Pelargonium graveolens)
- Eukaliptus (Eucalyptus globulus)
Powyższe cztery zapachy zostały wybrane w badaniach Thomasa Hummela, w oparciu o klasyfikację na 4 główne kategorie, stworzone przez Hansa Henninga ponad sto lat temu.
Do powyższej listy możesz jeszcze dodać:
- Mięta pieprzowa (Mentha piperita) – w celu dodatkowej stymulacji nerwu trójdzielnego,
- Ziarna kawy (Coffea arabica)
Butelki, etykiety i dzienniki:
- 6 butelek po 10 ml olejków eterycznych z powyższej listy
- 6 identycznych, nieprzezroczystych butelek o pojemności 100 ml
- Etykiety do identyfikacji butelek
- Dziennik do zapisywania wyników
Przygotowanie
Każda butelka powinna być identycznie oznaczona i wypełniona odpowiednim olejkiem eterycznym, zmieszanym w stosunku 2% (20 kropli tj. ok. 1 ml olejku na 50 ml wody). Próbki należy przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu i wymieniać co dwa tygodnie.
Do przygotowanej mieszanki możesz dodać solubilizator, dzięki któremu olejki rozpuszczą się w wodzie.
Procedura treningowa
Codzienne sesje
- Rano i wieczorem, przez 5 minut (przed jedzeniem, piciem)
- Wstrząśnij butelką przed użyciem
- Wąchaj każdą butelkę przez około 30 sekund nie patrząc na etykietę i nakrętkę, przystaw butelkę na ok. 2 cm pod nos i przesuwaj ją w prawo i lewo
- Musisz zachować spokój i pozwolić, aby percepcja sama do ciebie przyszła… Celem jest aktywacja mózgu poprzez wąchanie, a nie czytanie.
Ocena wyników:
- Każda butelka powinna być oceniona pod względem intensywności zapachu (++ dla wyraźnego, + dla wątpliwego, – dla braku zapachu)
- Wyniki zapisywane są w dzienniku, wraz z informacjami o stanie fizycznym i psychicznym
Wybór otoczenia
Trening powinien odbywać się w spokojnym, komfortowym miejscu, bez nadmiernego oświetlenia i bez innych intensywnych zapachów. Zamknięcie oczu i skoncentrowanie się na wąchaniu zapachów może
Praktyczne porady
- Używaj osobnych zakrętek do każdej butelki, aby uniknąć mieszania zapachów.
- Dozowanie olejków może wymagać cierpliwości, szczególnie jeśli płynność olejku jest różna.
- Skupienie się na wybranym obrazie może pomóc w koncentracji podczas sesji wąchania
„7 przykazań” Jean-Michela dotyczących jego treningu węchowego 😉
1. Bądź pozytywnie nastawiony. Ten protokół jest prawdziwą szansą, a nie ograniczeniem.
2. Używaj tego protokołu jako środka, porady lub gry.
3. Miej pragnienie postępu w swoim ciele, umyśle i duszy.
4. Nie popadaj w obsesję, stres negatywnie wpływa na aktywność mózgu.
5. Nie bądź niecierpliwy, nie trać odwagi, jeśli nie robisz postępów.
6. Zasugeruj komuś bliskiemu (normalnemu), aby również przystąpił do testu (dorosłemu lub dziecku).
7. Skoncentruj się i zwracaj uwagę na swój oddech.
Podsumowanie
Trening węchowy jest obiecującą metodą poprawy zmysłu węchu, która może znacząco wpłynąć na jakość życia osób dotkniętych anosmią i hiposmią. Regularne, świadome ćwiczenia węchowe mogą przynieść realne korzyści i przywrócić radość z codziennych doznań zapachowych.
Jest dostępny, prosty w wykonaniu i może znacząco poprawić jakość życia pacjentów cierpiących na zaburzenia węchu. Dzięki konsekwentnemu stosowaniu i odpowiednim zapachom, pacjenci mogą odzyskać swoje zdolności węchowe i cieszyć się pełnią życia.
Zaraz po wyleczeniu infekcji zaczynam trening węchowy, za ok. 12-14 tyg. podzielę się wynikami 🙂
Źródła:
Ansome.org Olfactory Training Protocol,, Jean-Michel Maillard
https://www.uab.edu/
Olfactory Training – Massachusetts Eye and Ear Sinus Center
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK567741/
Hüttenbrink KB, Hummel T, Berg D, Gasser T, Hähner A. Olfactory dysfunction: common in later life and early warning of neurodegenerative disease. Dtsch Arztebl Int. 2013 Jan;110(1-2):1-7,
Pekala K, Chandra RK, Turner JH. Efficacy of olfactory training in patients with olfactory loss: a systematic review and meta-analysis. Int Forum Allergy Rhinol. 2016 Mar;6(3):299-307.
Altundag A, Cayonu M, Kayabasoglu G, Salihoglu M, Tekeli H, Saglam O, Hummel T. Modified olfactory training in patients with postinfectious olfactory loss. Laryngoscope. 2015 Aug;125(8):1763-6.
Dodaj komentarz